Giảm béo: Phẫu thuật có phải là tốt nhất?

Nhiều bệnh viện đang triển khai phương pháp phẫu thuật điều trị béo phì. Thế nhưng điều trị phì bằng phẫu thuật có bao nhiêu phương pháp, hiệu quả thế nào?

Các bác sĩ BV Bình Dân đưa bong bóng vào dạ dày bệnh nhân bằng phương pháp nội soi

Ảnh: Minh Đức

Tại hội thảo “Nội soi điều trị béo phì” do Hội Phẫu thuật tiêu hóa TP.HCM và BV Bình Dân phối hợp tổ chức hôm qua 29/2, cho thấy vẫn còn bệnh nhân béo phì tưởng rằng chỉ cần được phẫu thuật là sẽ giảm béo nhanh chóng mà không cần đến các biện pháp khác và sự nỗ lực, kiên trì của chính bệnh nhân.

Béo phì gây bệnh

Giới thiệu tổng quan về điều trị béo phì bệnh lý, GS.TS Lê Quang Nghĩa - chủ tịch Hội Phẫu thuật tiêu hóa TP.HCM - cho biết người có chỉ số BMI (BMI = trọng lượng/bình phương chiều cao) từ 30-39,9 được xếp là béo phì. Khi chỉ số BMI lớn hơn 40 sẽ được xếp vào nhóm béo phì bệnh lý. Béo phì gây ảnh hưởng trên mọi nội tạng của cơ thể và gây ra nhiều bệnh kèm theo ở tim mạch; gây bệnh ở các cơ quan niệu, sản, hô hấp, nội tiết, mạch (són tiểu do stress, vô sinh, sẩy thai, nghẹt thở khi ngủ, tiểu đường type 2, thuyên tắc tĩnh mạch sâu...); gây bệnh ở khớp, tiêu hóa, thần kinh, ung thư...

Đặc biệt, người càng béo phì thì bệnh lý kèm theo càng nặng. Thực tế những người béo phì bệnh lý thường bị tử vong sớm. Nếu chỉ số BMI của người béo phì lớn hơn 45 thì tuổi thọ của họ bị giảm 22% so với người bình thường.

Theo GS Lê Quang Nghĩa, hiện người béo phì có thể được điều trị bằng phương pháp nội khoa (điều trị không mổ) bằng cách ăn kiêng, vận động thể lực, thuốc giảm cân. Điều trị ngoại khoa (phẫu thuật bằng phương pháp nội soi) dựa vào cơ chế giới hạn lượng thức ăn, giảm hấp thu thức ăn hoặc phối hợp cả hai. Ngoài hiệu quả giảm cân, bệnh nhân béo phì sau phẫu thuật cũng giảm hẳn các bệnh kèm theo.

Cụ thể, tiểu đường hết hẳn trên bệnh nhân giảm 77% trọng lượng dư thừa, rối loạn mỡ máu trên bệnh nhân giảm 70% trọng lượng dư thừa, cao huyết áp trên bệnh nhân giảm 62% trọng lượng dư thừa và nghẹt thở khi ngủ hết hẳn trên bệnh nhân giảm 86% trọng lượng dư thừa.

Chỉ định đúng, tư vấn kỹ

Báo cáo kinh nghiệm phẫu thuật đặt bóng dạ dày (có hai loại là bóng khí và bóng hơi) trong điều trị béo phì, Ths.BS Nguyễn Ngọc Thành - BV Đa khoa Triều An, TP.HCM - khẳng định đặt bóng dạ dày là phương pháp điều trị hiệu quả có chỉ định cho bệnh nhân béo phì kèm theo yếu tố nguy cơ liên quan đến tình trạng béo phì (đái tháo đường, tăng huyết áp, viêm khớp...) và bị thất bại với các phương pháp giảm cân trước đây.

Tuy nhiên, phương pháp này chống chỉ định cho người dưới 18 tuổi và trên 55 tuổi (vì hiệu quả thành công thấp do bệnh nhân ít tuân thủ chỉ định, hướng dẫn sau phẫu thuật của bác sĩ), phẫu thuật với mục đích thẩm mỹ, bệnh nhân bị loét thực quản, dạ dày, tá tràng ...

Theo BS Thành, hiện nhiều bệnh nhân béo phì cứ tưởng đặt bóng vô dạ dày là sẽ làm giảm cân ngay nên nhiều người đã không tuân thủ chỉ định của bác sĩ (không tập thể dục, vận động theo hướng dẫn của bác sĩ, không tái khám đúng hẹn...). Vì vậy, trước một bệnh nhân béo phì có chỉ định phẫu thuật, nhân viên y tế phải nắm rõ các thông tin về bệnh nhân từ tên, tuổi, giới, địa chỉ, điện thoại, thói quen ăn uống, tính chất công việc... và đặc biệt phải tư vấn kỹ cho bệnh nhân biết phương pháp đặt bóng dạ dày chỉ là hỗ trợ điều trị béo phì.

Sự có mặt của bóng dạ dày là để hạn chế lượng thức ăn tiêu thụ. Do đó bệnh nhân cần kết hợp với chế độ ăn kiêng và tập luyện thể dục, thay đổi lối sống, tái khám và dùng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ. Sau sáu tháng đặt bóng, bệnh nhân sẽ đến bệnh viện lấy bóng ra.

TS.BS Đặng Tâm, BV đa khoa Triều An, cho biết thêm các phương pháp phẫu thuật dựa vào cơ chế giới hạn lượng thức ăn có phương pháp đặt bóng lòng dạ dày, đặt đai thắt dạ dày, tạo hình dạ dày đai đứng, cắt vạt dạ dày để làm nhỏ dạ dày. Còn các phương pháp giảm hấp thu có chuyển dòng mật - tụy, nối tắt hỗng-hồi tràng... Phương pháp nào cũng có ưu điểm và nhược điểm riêng và số ký trọng lượng cơ thể giảm được trong vòng một năm đạt được 30-53kg (tùy theo phương pháp).